Bursa Yeşil Çevre Kooperatifi: Atık Yönetiminde Çevreci Dönüşüm

Gerçi Münir Karaloğlu valim zamanında arıtma ileri biyolojik arıtmaya geçiş, arıtma kapasitesinin artırılması, çamur yakma tesisinin hizmete alınması, renk giderimi ve deşarjın 7x24x365 gün Çevre ve Şehircilik Bakanlığı birimleri ile uzaktan izlenmesinin açılışında bulunmuştum ama kafamda birçok sorular vardı.

S.S. Yeşil Çevre Hizmet ve İşletme Kooperatifi Genel Müdürü Mehmet Aydın'ın evsahipliği, İşletme ve Projeler Müdürü Yüksek Çevre Mühendisi M.Çağatay Çetinkaya ile Ortaklık ve Danışma Hizmetleri Müdürü Çevre Mühendisi F. Gülçin Dündar'ın da katılımı ile güne başladık.

Genel Müdür Mehmet Aydın'ın ana hatlarını yazacağım detaylı sunumundan sonra kafamdaki soruların yanıtlarını çok net olarak aldım.

Yeşil Çevreden deşarj edilen kirli sular ile Bursa ovası tarımsal sulama yapılıyor, yeraltı suları zehirleniyor gibi, yanlış bilinen birçok doğru ve doğru bilinen bir çok yanlış öğrendim.

Eğer S.S . Yeşil Çevre tesisi olmasa içinde ağır metallerin olduğu suların Bursa ovasına ve Bursa halkına her türlü zararın vereceğinden emin oldum.

S.S. Yeşil Çevre tesisinin tek eksiğinin arıtılan suyun, deşarj yerine BOSB gibi dönüşüm proses suyu olarak işletmelerde kullanılmasıdır dedim. Mehmet bey o aşamaya geldik ve yakında 50 bin m3 suyu işletmelere verebileceğiz dedi.

Tesisin her noktasını gezdim, çökertme havuzlarına çıktım ve nihayetinde deşarj denetim noktasından açık kanala verilen açık kahve rengi suyu gördüm.

Bu su ile tarımsal sulama yapılır mı dedim.

İleri biyolojik arıtma ile ağır metallerden ve evsel kirlilikten arınmış sudur ancak içindeki tuz oranından dolayı bahçe sulamak için ideal değildir dediler.

Peki siz artıttığınız suyu açık kanala deşarj ettiniz ama Panayır civarında su neden kirleniyor ve kokuyor dedim.

Bölgedeki evsel atıkların ve arıtması olmayan tesislerin suyu kirletmesi muhtemeldir dediler.

Bu arada KARESİ TEKSTİL, OSB deki fabrikasından dolayı Yeşil Çevre Kooperatif  ortağı ama Samanlı'daki şeftali bahçesi ruhsatlı 450 bin m2 lik tesisinin deşarj suyunu kendi yöntemleri ile kendi arıtıyor bilgisini aktarayım.

Her işletmenin kendi arıtmasını yapması hem büyük maliyet, hem de yapmadan suyu deşarj edenler ile rekabet şansı olmadığından S.S. Yeşil Çevre Kooperatifi gibi yapıların kurulması lazımdır dedim.

Mehmet Aydın,  merak etmeyin sadece yakın çevremiz değil, diğer illerden tesisimizi gezerek örnek alarak yatırıma başlayan sanayi bölgeleri var dedi. 

Veda zamanı dedim olmadı.

Şapkadan tavşan değil ama son yıllarda değeri anlaşılan ben çok değer verdiğim bir şey çıkardılar.

Sağlıklı ve hijyenik bir geri dönüşüm tesisi kurmuşlar.

Kooperatif üyeleri, üretimden çıkan karton, ambalaj, rotatif baskı kağıdı, iplik, plastik, bobin, naylon gibi atıklarını yükleyip bu tesise gönderiyor. Kantarda tartılıp satın alınıyor ve her ürün ilmek ilmek işleniyor, iplikten sanayi bobinleri yapılıyor ve en son atıklar ayrıştırılarak presleniyor ve satılıyor.

S.S. Yeşil Çevre Kooperatifinin bir çok sosyal sorumluluk projerine katkıları , aydınlatıcı ve çocuklarıa çevre bilinci aşılayan yayınları var.

Ama başta dediğim gibi önyargıları kırmak, algıları düzeltmek adına attıkları bu adım bence hepsinden daha değerliydi.

Gün itibariyle 150 bin m3 /gün olan ve genellikle 90 bin m3/günlerde seyreden kapasitenin 60 bin m3/günlerde seyretmesi Bursa ve ülke ekonomisi açısından tehlikeli sularda yüzdüğümüzün göstergesi olarak not düşelim.

Genel Müdür Mehmet Aydın sunumundan derlediğim genel bilgilerle noktayı koyuyorum:

S.S. Yeşil Çevre Hizmet ve İşletme Kooperatifi 1998 Yılında Bursa Valiliğinin önderliğinde Şehrin Doğu Bölgesinde faaliyet gösteren Gürsu OSB (GÜSAB ), Kestel OSB (KOSAB), Barakfakih OSB (BOSAB), Kestel Sanayi Bölgesi, İsabey bölgesindeki işletmeler ile Kestel ve Gürsu İlçe yerleşim alanlarının evsel ve endüstriyel atıksularının tek noktada arıtılması amacı ile kurulmuştur.

Yeşil Çevre, bölgedeki birden çok işletmeyi ve bölgedeki yerel yönetimleri içinde barındırdığından tesisin yapılması, devamında işletilmesindeki parasal ilişkilerin sağlıklı yürütülebilmesi için 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu kapsamında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, kar amacı gütmeyen kooperatif statüsünde kurulmuştur.
 

Kuruluş işlemleri gerçekleştikten sonra bölgedeki sanayi işletmelerinin her biri ayrı ayrı (OSB içinde olsa dahi ) kooperatif ortağı yapılmıştır.
 

“Kirleten Öder” prensibine göre her ortak  atıksuyu nispetinde tesisin yapımı için katılım payı bedeli ödemiştir.
 

Kooperatif, arıtma tesisini kuracağı en uygun yeri belirleme çalışmaları esnasında tekniğine uygun arıtma tesisi yerinin belirlenmesi ile işe başlamıştır. Arıtma Tesisi yeri olarak; Kumlukalan Yolu, Kuşalanı Mevkiinde bulunan 60.000 m2 Gürsu Belediyesi Katı Atık Vahşi Depolama Alanı (Çöplük Alanı) seçilmiştir. Bu yer seçimi sayesinde; yatırım için ülkemizin verimli meyve deposu olan bu bölgedeki tarım arazilerinin korunması sağlanmıştır.

Yeşil Çevre ortaklık yapısı içerisinde; Bursa Valiliği, Bursa Büyükşehir Belediyesi, BUSKİ, 2 Sanayi Bölgesi ve 2 Organize Sanayi Bölgesi ile İsabey’ de yer alan işletmelerle 1998 yılında 57 olan ortak sayısı, bugün 157 si endüstriyel ortak, 273 ü evsel ortak olmak üzere 429 a ulaşmıştır.

Buna göre Kooperatifin Yönetim Kurulu Başkanlığı görevi kurulduğu günden bu yana  Bursa Valileri tarafından sürdürülmekte olup; yönetim yapısı, kuruluş yapısı, statüsü ve işletme modeli olarak ülkemizde ilk olup Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından havza bazlı çevresel sorunu olan bölgelere tavsiye edilmektedir.

Kooperatif Genel Kurulunun 11.05.2012 tarihli toplantısında Yönetim Kurulumuza Arıtma Tesisi kapasitesinin arttırılması, çamur bertarafı, renk giderimi, atıksu deşarj kriterlerinin bakanlıkça 7/24 saat uzaktan izlenmesi ve yönetmeliklerin getirdiği diğer yükümlülüklerin yerine getirilmesi amacı ile yatırım yetkisi vermiştir.

Kooperatif Yönetim Kurulu aldığı bu yetkiye istinaden, arıtma tesisinin kapasitesini ülkemizde ilk defa kullanılan yeni teknolojiler ile 52.500 m3/gün’den 150.000 m3/güne çıkartılması projesi ve çamur bertaraf ünitesinin kurulması çalışmalarını tamamlamıştır.
Bu yatırımların ardından hedef projeleri;
 

 -Atık suyun ileri arıtma ve geri kazanım yöntemi ile sanayicinin ve bölge çiftçimizin kullanımına sunulmasını sağlamak
- Çamur bertaraf tesisinden yakma yöntemi ile  enerji üretimi
- Güneş panellerinden enerji üretimi
- Ortaklarımızın katı atıklarının toplanması, ayrıştırılarak ekonomiye kazandırılması olarak hayata geçirilmiştir.